Jacqueline Oskamp

muziek – journalistiek – cultuurpolitiek

Foto: Erik van den Berg

Goed luisteren is de kunst. Taal is het middel waarmee ik mijn bevindingen vorm geef. Deze website
biedt een overzicht van wat ik door de jaren heen heb geschreven, publicaties die cirkelen rond muziek,
erfgoed en maatschappij.

NIEUWS

Te gast in Biografie op de Bühne

Begin mei was ik te gast in het maandelijkse programma Biografie op de Bühne in het Torpedo Theater in Amsterdam. De redactie besteedt aan pas verschenen biografieën en biografieën-in-wording. Mijn Andriessen-biografie valt in die laatste categorie, hoewel de finish nu in zicht is. Het gesprek dat Liliane Waanders met mij voerde is hier terug te luisteren.


Brieven van Peter Vos

Dit ouderwetse doosje bevat een kostbare inhoud: circa zestig rijk geïllustreerde brieven die tekenaar Peter Vos in zijn jonge jaren aan vriendje Louis stuurde. Klik hier door naar de nieuwsbrief die ik hierover publiceerde.


Ramsj

Bezoekers van deze website kunnen voor €12,50 (incl. verzendkosten) mijn boek Radicaal gewoon – Bestaat er zoiets als Nederlandse muziek bestellen. Informatie over de inhoud en recensies vindt u hier. Bent u geïnteresseerd, stuur dan een mailtje naar j.oskamp@telfort.nl.


Jaren-70-partituur Andriessen teruggevonden

Schat van Scharlaken Rackham

Als je over een langere periode research doet, zoals ondergetekende, dienen verrassingen zich soms op een presenteerblaadje aan. De onderneming – een biografie van Louis Andriessen – heeft enige bekendheid gekregen en betrokkenen stellen er plezier in een tip te geven. Zo kwam ik via via in contact met pianolerares Annette Koot, die al zo’n halve eeuw in het bezit is van de originele partituur van De schat van Scharlaken Rackham uit 1971. Haar echtgenoot, indertijd een ambtenaar bij de gemeente Utrecht, had Andriessen opdracht gegeven een nieuw stuk te schrijven voor de gezamenlijke ensembles van de muziekschool. Na de (eenmalige) uitvoering bewaarde het echtpaar dit bijzondere formaat partituur – een negen meter lange rol papier – thuis en zo leidde het kunstwerk jarenlang een verborgen bestaan. Op goed moment heeft Annette de schaar erin gezet om een strook aan de muur te kunnen hangen – een daad die nu misschien een gevoel van ontzetting oproept, maar toen feilloos paste in de tijdgeest waarin het stuk ook ontstond. Immers post-provo, post-Maagdenhuis, post-Reconstructie en post-Notenkrakers was het adagium: kunst is van iedereen en moet juist worden toegeëigend. Speels en niet-elitair. Ophangen aan de muur!

Speelinstructie

In Argus (27 april 2022) heb ik de voorgeschiedenis van deze bijzondere partituur uit de doeken gedaan:

Ter gelegenheid van… De Tijd

Op zondag 12 december 2021 klonk in de Kees van Baarenzaal in het Koninklijk Conservatorium in Den Haag een onvergetelijke uitvoering van De Tijd (1981). Louis Andriessen schreef het stuk veertig jaar geleden voor de opening van de toen net opgeleverde nieuwbouw aan de Juliana van Stolberglaan 1. Nu, voorafgaand aan de verhuizing naar het Amare-complex aan het Spui, sloegen oudgedienden van toen en studenten van nu (waar blijft de tijd?) de handen ineen voor een reprise. Dirigent Manoj Kamps wist het (wegens corona) spaarzame publiek aan zich gekluisterd: niet eerder klonk De Tijd zo glashelder en overrompelend mooi.

Jheronimus Bosch: detail uit ‘Opstijging naar de hemel’ (ca. 1490)

Ondanks zijn grootsheid is De Tijd in feite een gelegenheidswerk, waarvan Andriessen er tientallen schreef in de loop van zijn leven. Een handvol stukjes werd op de cd The Memory of Roses (1993) behoed voor het zwarte gat van de tijd, maar de meeste composities waren eendagsvlinders, die op een enkel, uniek moment mochten schitteren. Daar is niets tragisch aan, want zo waren ze ook bedoeld. Iemand wordt tenslotte maar één keer 50 jaar, zoals de componerende dirigent Oliver Knussen, de maestro van het miniatuur, die op 12 juni 2002 een 55 seconden durende hommage ontvangt: Very Sharp Trumpet Sonata; of men wordt 70 jaar, zoals Gaudeamus-oprichter Walter Maas die op 18 juli 1979 een minuut lang door drie trompetten wordt toegezongen (een knipoog naar de vele telefoons waarmee hij zich omringde?). Met andere woorden: Gefeliciteerd!

portret Caecilia Andriessen (1973) door Hans Hazenbroek

Een paar jaar voor zijn dood vertelde Andriessen dat het allemaal ooit begon met dit soort gelegenheidswerkjes. Want in zijn grote katholieke familie was altijd wel behoefte aan muziek. ‘Bijvoorbeeld een vrolijk stukje voor een zoveelste bruiloft van de schoonouders van mijn zus Leen in Venlo. Mijn vader vond dat ik dat best kon’, aldus Louis. Geen wonder dat zijn familieleden grossierden in feestelijke stukjes, onder wie zijn acht jaar oudere zus Caecilia, voor wie hij Romance voor Caecilia en Caecilia’s Contrapunt schreef – respectievelijk voor haar 60ste en 75ste verjaardag.

Romance in F (1970)

Ook afscheid vraagt om een muzikaal moment.  Zo klonk A Very Sad Trumpet Sonata toen Henriëtte Kropman in 2008 vertrok als directeur van het Fonds voor de Scheppende Toonkunst. Een vaarwel bestaande uit twee delen: een lofzang op de oprichting van het FST versus het vertrek van Kropman.
Een curiosum is de op plaat vastgelegde Romance in F (1970) die Andriessen schreef ter gelegenheid van het vertrek van directeur Joop Smit bij het gelijknamige reclamebureau. Over de voorgeschiedenis van het werk is weinig bekend, maar Andriessen maakte voor vijf leden van het Nederlands Blazers Ensemble een knap stukje in stile Bach, dat zich kan meten met de Suite van Telemann op de B-zijde van het singletje. 

Jan Wolff voor het Muziekgebouw, foto Serge Ligtenberg

Als goede vriend van IJsbreker-directeur Jan Wolff stond Andriessen vierkant achter diens duw- en trekwerk om een nieuwe concertzaal in Amsterdam te realiseren. Dus toen, na een jarenlange zoektocht naar de juiste locatie en na een uitputtingsslag met het gemeentelijk ambtenarenapparaat, op 2 september 2002 eindelijk de eerste paal de grond inging, liet Andriessen 80 hoornisten aanrukken (een hommage aan de voormalige hoornist Wolff) die Fanfare, om te beginnen over het IJ lieten schallen. Op 15 juni 2005 gevolgd door De Opening (door het Asko|Schönberg Ensemble, versterkt met koper uit De Volharding).

Jurriaan Andriessen, fotograaf onbekend

Met deze nieuwbouwcomposities trad Andriessen in de voetsporen van zijn broer Jurriaan (1925-1996), kampioen vastgoedmuziek. Jurriaan wijdde achtereenvolgens de Technische Hoogeschool in Eindhoven in (met Inno della technica in 1957), de Utrechtse Jaarbeurs (de Jaarbeursmars in 1961), De Scheveningse Pier (het gelijknamige stuk dateert uit 1961), het Nederlands Congresgebouw (Antifona dell’Aja in 1969), en hij opent nog altijd jaarlijks op Prinsjesdag de Staten-Generaal met Il discorso della corona uit 1994.

Louis Andriessen is niet meer onder ons.
De tijdloze kwaliteit van 
De Tijd krijgt geen vervolg,
maar de prachtige uitvoering van 12 december j.l. is hier terug te luisteren.

(januari 2022)

In Basel voor Andriessen-biografie

Geen Nederlandse componist geniet zoveel faam over de grens als de op 1 juli j.l. overleden Louis Andriessen, maar dat zijn muzikale nalatenschap in het Zwitserse Basel terecht is gekomen, zal velen wellicht verrassen. In 2007 tekende Andriessen een contract met de Paul Sacher Stiftung, die het erfgoed van 20ste-eeuwse componisten wereldwijd beheert. Andriessen is de eerste Nederlander die dit pantheon betreedt, een gevolg van zijn connecties met andere prominente ‘bewoners’ van het archief: Igor Stravinsky (Andriesssens grote idool, over wie hij met Elmer Schönberger het boek Het Apollinisch Uurwerk schreef), Luciano Berio (bij wie hij begin jaren zestig studeerde) en Steve Reich (met wie hij de interesse in minimal music deelde).

foto’s Jacqueline Oskamp

Andriessen-vorsers dienen voortaan dus af te reizen naar Basel, waar de manuscripten, partituren, schetsen, aantekeningen, transparanten, brieven, recensies, programmaboekjes – kortom alles wat rond de conceptie van een muziekstuk op papier wordt gezet – in keurige zuurvrije mappen wordt bewaard.

Als onderdeel van de research voor mijn biografie van Louis Andriessen, bracht ik de afgelopen zomer een maand door bij de Sacher Stiftung. En aangezien Louis naar goed familiegebruik álles placht te bewaren, is één maand niet genoeg gebleken.

Heilige Lucas

In alle opzichten is de Sacher Stiftung een toonbeeld van Zwitserse degelijkheid. Dat begint met het vestingachtige gebouw, dat ligt aan de historische Münsterplatz, hoog verheven boven de majestueus stromende Rijn.

uitzicht vanaf mijn werkplek

De ruimten van de Sacher Stiftung bevinden zich in neerwaartse richting, want het gebouw is uitgehouwen in de rots waarop het staat. De entree bevindt zich op de begane grond, daarna daal je af naar -1 en -2. Nog weer daaronder zijn de alleen voor personeel toegankelijke depots, die de allure van bunkers hebben. Achter dikke stenen muren en zware stalen deuren liggen de schatten uit de 20ste-eeuwse muziek opgeborgen, onder lage temperaturen, beschermd tegen oorlogsgeweld en natuurrampen – de Zwitsers hebben slechte herinneringen aan de aardbeving van 18 oktober 1356: de Beving van de heilige Lucas was de opmaat voor een allesverzengende vlammenzee die de stad goeddeels verwoestte.

Eeuwigheid

De bezoeker wordt onderworpen aan strenge protocollen: alle persoonlijke bezittingen, inclusief mobiele telefoon, gaan in een kluisje, alle apparatuur is offline, het materiaal mag worden bestudeerd, maar niet gefotografeerd of gefotokopieerd. Illustratief is de transformatie die de oorspronkelijke ordners van Andriessen ondergaan op weg naar de eeuwigheid.

(september 2021)


Bij de dood van

Louis Andriessen

Utrecht, 6 juni 1939 ­– Weesp, 1 juli 2021

‘Héél klein menschenkind dat de eerste dag deze wereld aanschouwt, en nog niet eens tot bewustzijn daarvan. ‘k Wens je geluk bij je intrede in zo’n schone en grote geestelijke omgeving als die, door je Ouders gesticht. Je zult je er later wél van bewust worden welk voorrecht je beschoren werd en ‘k hoop dat je de hoge idealen van je Ouders moogt verder voortplanten in deze wereld, ongetwijfeld tot grote vreugde van allen die je omringen en – ’t essentiële – daardoor ook tot meerdere eer en glorie van God. Met de innigste wens tot deze realiteit van Job Wilderbeek.’

Met deze plechtige woorden begroette de Utrechtse muziekpedagoog Job Wilderbeek, tevens de leraar van Louis’ oudere broer Jurriaan, de kleine Louis Joseph op 6 juni 1939, de dag dat hij voor het eerst zijn ogen opende.

Zoals we nu weten heeft Andriessen die belofte volledig ingelost, ook al zou hij zelf hebben gezegd dat hij niet componeerde tot meerdere glorie van God maar in dienst van de Schoonheid. Ook in het licht van de eeuwigheid? De Tijd zal het leren.

Louis Andriessen heeft de wereld verrijkt achtergelaten. Hoe zijn leven zich ontrolde – van onbevangen baby in de wieg tot alom gevierde componist – is onderwerp van mijn biografie, die in 2025 bij Ambo|Anthos verschijnt.


De uitvaart van Louis Andriessen

Armenvol rozenblaadjes die de talloze herinneringen aan de overledene symboliseren – met een sobere performance leidde pianiste Tomoko Mukaiyama afgelopen vrijdag, 9 juli 2021, de uitvaart in van Louis Andriessen op begraafplaats Zorgvlied in Amsterdam. Een rozenritueel dat onderdeel is van The Memory of Roses, het pianostuk dat Andriessen in 1992 voor Mukaiyama schreef.

Begraafplaats Zorgvlied

Het afscheid vond plaats in kleine kring en was warm en licht van toon. Veel vrolijke anekdoten kwamen ter sprake, want ook in het verpleeghuis waar Andriessen de laatste anderhalf jaar wegens Alzheimer was opgenomen, verloor hij zijn gevoel voor humor niet. Mirjam Zegers, Andriessens persoonlijke assistente, memoreerde dat ‘Mister Oengka’, zoals de bijnaam voor krachtpatser Andriessen luidde, in Frankrijk le bulldozèr heette. Martijn Padding, voormalig leerling, vertelde hoe Andriessen in de laatste fase van zijn leven het improviseren herontdekte: ‘Soms met verbluffende resultaten.’ Wel kreeg hij in het verpleeghuis, aldus Padding, concurrentie van de ongeschoolde medepianist ‘Cor de Bouwvakker’, gespecialiseerd in de clustertechniek. Ook Elmer Schönberger, met wie Andriessen in de jaren tachtig het Stravinskiaanse boek Het apollinisch uurwerk schreef, legde de nadruk op de speelse Andriessen: de glunderende blik waarmee hij een improvisatie kon beëindigen, ‘met in zijn ogen een vleugje spot of zelfspot’, rekent hij tot zijn dierbaarste herinneringen.

De vele kanten van Andriessens persoonlijkheid weerklonken in de muziek, die veelal live werd gespeeld: de onmetelijke ruimte van Bach, de speelse distinctie van Stravinsky, de rauwe emotie in Andriessens ‘strijdlied’ Y después, de serene schoonheid in de aria Luce etterna uit zijn opera La Commedia en de prachtige fluitinzet in het langzame deel van Ravels pianoconcert in G, die Andriessen ooit betitelde als ‘de mooiste noot’. Musici uit de directe vriendenkring van Andriessen (Gerard Bouwhuis, Claron McFadden, Heleen Hulst, Tomoko Mukaiyama en Cristina Zavalloni) brachten hem een passend eerbetoon.

Het gezelschap begeleidde Louis Andriessen naar het met bloemen overladen graf, waar violiste Heleen Hulst een laatste solo speelde en zijn geliefden, onder wie weduwe Monica Germino en zoon Lodewijk, een laatste groet brachten.


Schoenendoos op een kier 

Op verzoek van het weekblad Argus schreef ik een artikel over de research voor de biografie over Louis Andriessen die (anders dan in het bewuste artikel vermeld) in 2025 zal verschijnen. Over de gesprekken die ik met Andriessen voerde voor hij zijn fiat aan de biografie gaf, over het tekentalent van de Andriessens en over de schoenendozen vol correspondentie. Het artikel is verschenen in Argus nr. 82, juli 2020.


Research voor de biografie over Louis Andriessen 

Sinds geruime tijd werk ik in het privé-archief van Louis Andriessen om materiaal te verzamelen voor een biografie. De familie Andriessen stond bekend om zijn plezier in het corresponderen. Louis heeft talloze brieven geschreven aan zijn ouders (en zij aan hem) en die zijn allemaal bewaard gebleven. Ik neem ze stuk voor stuk door en maak aantekeningen of kopieer de integrale brief. Er staan enkele tientallen schoenendozen zoals deze – met foto’s, brieven, ansichtkaarten en soms zelfs telegrammen. (maart 2020)


Interview over Louis Andriessen bij Parmando-tv

Het kunstkanaal Parmando-tv besteedt de komende weken uitgebreid aandacht aan Louis Andriessen, die op 6 juni 2019 80 jaar hoopt te worden. Muziekjournalist Aad van Nieuwkerk interviewde mij ruim een half uur lang over Andriessen en zijn werk. Die uitzending kunt u hier bekijken.

Daarnaast zal Parmando vanaf zaterdag 18 mei tien documentaires over Louis Andriessen uitzenden:
– Imperfect harmony (Carmen Cobos)
– Hidden trees (Betsy Torenbos/Louis Andriessen)
Y después (Betsy Torenbos/Louis Andriessen)
– The road (Frank Scheffer)
In the ocean (Frank Scheffer)
– Een tijdelijke overeenkomst met de zee (Steve Martland)
– Odyssee (Frank Diamand)
– Never a dull moment (Carien Bijlsma)
– Anaïs Nin (Carien Bijlsma)
– Componeren, een les (Hans Hulscher/Louis Andriessen)

Op televisie is het vier uur durende Andriessen-programma iedere zaterdag- en zondagavond vanaf 20.00 uur te zien (Parmando is te vinden in de categorie ‘apps’). Via de website, mobiel of tablet op elk gewenst moment.


Contract biografie Andriessen getekend!

Op maandag 15 april 2019 heb ik in bijzijn van Louis Andriessen en zijn vrouw Monica Germino het contract voor de biografie over Louis Andriessen getekend. Een delegatie van uitgeverij Ambo|Anthos – mijn uitgever Laurens Ubbink en directeur Tanja Hendriks – was speciaal naar de werkruimte van Andriessen aan de Keizersgracht in Amsterdam gekomen om dit moment luister bij te zetten. Met chocoladetaart en bubbels hebben we dit feestelijk samenzijn gevierd. Louis Andriessen, die deze zomer 80 jaar oud wordt, mag terugkijken op een lang en rijk leven. Dat betekent veel werk voor zijn biograaf. Als deadline voor het manuscript hebben we dan ook 1 januari 2025 afgesproken.


De eerste recensie van Opslaan en vernietigen verschijnt op 6 november 2017 in het Reformatorisch Dagblad. In een uitgebreid artikel combineert muziekmedewerker Jaco van der Knijff een boekbespreking met een verslag van de boekpresentatie eind oktober in Den Haag. Onder de titel ‘Donkere wolken boven het nationaal muziekgeheugen’ geeft hij een goede indruk van boek en symposium.


Tijdens een drukbezocht symposium in de Centrale Bibliotheek in Den Haag over de toekomst van de bedreigde muziekarchieven (27 oktober 2017) presenteer ik mijn boek Opslaan en vernietigen. Eric van Balkum schrijft een aardige impressie op zijn blog. Ook de VPRO besteedt uitgebreid aandacht aan de verschijning van mijn boek op de eigen website. Naast speeches van Loes Rusch, Frits Zwart, Daan Manneke en Sander van Maas is er muziek: violist Heleen Hulst en pianist Gerard Bouwhuis spelen de vioolsonate nr.2 van Daniël Ruyneman – een van die componisten die recentelijk dankzij de muziekarchieven aan de vergetelheid is ontrukt.


Naar aanleiding van mijn boek Opslaan en vernietigen verschijnt er op 27 oktober 2017 een interview in de Volkskrant.


De kop van deze recensie (maart 2018) zegt genoeg:

Messcherp boek over brute vernietiging

In het Jazz Bulletin, een uitgave van het Nederlands Jazzarchief dat zelf ook zwaar is getroffen door de bezuinigingen, betoogt auteur Coen de Jonge dat ‘een belangrijk deel van ons collectieve culturele leven dreigt te worden vernietigd’. Maar preken voor eigen parochie heeft weinig zin en daarom besluit het met de woorden: ‘Nu maar hopen dat de betrokkenen dit messcherpe boek willen lezen.’


In Boekman (30 januari 2018) een kritische bespreking van Opslaan en vernietigen. De ‘historische sensatie’ is volgens recensent Nico de Klerk geen relevant argument voor behoud van een archief, omdat de gewone bezoeker geen kostbare archiefstukken mag vasthouden. Bovendien had hij meer voorbeelden willen lezen van musicologisch onderzoek waarvoor de archieven onmisbaar zijn. Desondanks wil hij ‘niets afdoen aan de bezorgdheid van de auteur’. Lees het volledige artikel hier.


Een mooie recensie in het Piano Bulletin door Christo Lelie. Hij schrijft: ‘Met het publiceren van dit boek heeft Jacqueline Oskamp het regeringsbeleid in het afgelopen decennium genadeloos aan de kaak gesteld. Hopelijk wordt Opslaan en vernietigen ook buiten de kringen van de zogenaamd elitaire kringen van beoefenaars en liefhebbers van klassieke muziek gelezen en serieus genomen.’


‘Het is de enorme verdienste van publiciste Jacqueline Oskamp dat zij op het moment dat de storm opstak die de muziekarchieven op dit moment levensgevaarlijk bedreigt, zich het lot van deze instellingen heeft aangetrokken. Opslaan en vernietigen – Muziekarchieven bedreigd is een tot in de perfectie gedocumenteerd boek geworden, waarin Jacqueline Oskamp nergens een blad voor de mond neemt.’

Aldus Rinus van der Heijden op 23 november 2017 op de website Jazznu.com. Lees het integrale en mooi geïllustreerde artikel hier.


Op vrijdag 27 oktober 2017 presenteer ik mijn nieuwe boek Opslaan en vernietigen – Muziekarchieven bedreigd (Ambo|Anthos 2017). De presentatie gaat vergezeld van een klein symposium met live muziek en een foto expositie van Joyce Vanderfeesten, die met haar camera in de depots is afgedaald. De toegang is gratis. Kijk hier voor meer informatie.


Een lovende kritiek van Een behoorlijk kabaal op de Belgische website Stretto: ‘De auteur getuigt van een indrukwekkende eruditie. Dit boek (…) mag geen enkele muziekliefhebber missen. Zeker, zeker lezen. Magistraal!’ De volledige recensie, gepubliceerd op 6 juni 2017, kunt u hier lezen.

.stretto


Op 18 april 2017 was ik te gast in het radioprogramma Springvossen, gepresenteerd door Robert van Altena. Een uur lang praatten we over Een behoorlijk kabaal, gelardeerd met de nodige muziekfragmenten. Hier kunt u de uitzending terugluisteren.

AFM


Een mooie recensie in Het Parool, zaterdag 15 oktober 2016. Erik Voermans schrijft: ‘Oskamp legt sterke eigen accenten. Daardoor weet ze knap uit de buurt te blijven van de historische schetsen zoals die in recente biografieën van Peter Schat en Reinbert de Leeuw zijn gegeven.’ En: ‘Een troostrijk boek’.

recensie-parool-foto

Haar boek stemt luisterlustig –  het beste wat je met een boek over muziek kunt bereiken.

Muziekjournalist Jaïr Tchong heeft Een behoorlijk kabaal genomineerd voor de NS Publieksprijs. Lees hier zijn uitgebreide motivatie. Het is uiteraard mogelijk een stem uit te brengen op Een behoorlijk kabaal. Scroll dan naar jouw eigen keuze.

Een verrassend signalement in de Volkskrant van 18 februari 2017:

Op de laatste dag van het jaar 2016 een korte maar krachtige bespreking in de Volkskrant: ****!

img_0720

In het Jazz Bulletin (december 2016) noemt Willem van Manen Een behoorlijk kabaal  ‘een absolute aanrader; het heeft veel diepgang en biedt interessante informatie over zaken die men nog niet wist, zonder zwaar op de hand te zijn.’

recensie-jazzbulletin-jpeg


‘Een zeer lezenswaardig boek’, aldus Peter van der Lint in Trouw (15 oktober 2016). Hij schrijft over Een behoorlijk kabaal: ‘Oskamp zet de muziek af tegen andere kunstvormen in Nederland en daarbuiten, en probeert de noten te verklaren vanuit de verschillende maatschappelijke, sociale en politieke ontwikkelingen. Niet dat die muziek daar per se beter van wordt, maar die bredere blik levert vaak een passend panorama op, waardoor sommige muzikale ontwikkelingen beter te begrijpen zijn – zeker ook voor hen die niet zo ingevoerd zijn in de moderne klassieke muziek.’

recensie-trouw.

Radio

Op zaterdagmorgen 29 oktober mocht ik invulling geven aan het radioprogramma Een goedemorgen met… op radio 4. Deze kans heb ik aangegrepen om twee uur lang bekendere en onbekendere werken uit het twintigste eeuwse Nederlandse repertoire te draaien. Luister hier het programma terug.

Biografie Louis Andriessen

Louis Andriessen, foto Kippa

Sinds enkele jaren werk ik aan een biografie van Louis Andriessen, die in mei 2025 zal verschijnen bij uitgeverij Ambo|Anthos. Stelt u het op prijs om een paar keer per jaar een nieuwsbrief te ontvangen met wetenswaardigheden over de research en voorproefjes uit het boek, meldt u zich dan aan via het formulier of stuur een mailtje naar j.oskamp@telfort.nl. Op deze website vindt u diverse eerder gepubliceerde berichten.


Andriessen-website

Op 5 juni 2024 werd in het Bimhuis te Amsterdam een nieuwe website gelanceerd gewijd aan het werk van Louis Andriessen. De website biedt een oeuvrelijst, informatie over ‘upcoming events’, artikelen en een tijdlijn. Het is de bedoeling dat de site in de toekomst ook gaat fungeren als portal die verwijst naar de diverse archieven waar (informatie over) Andriessens werk is te vinden. Deze website is een initiatief van de Louis Andriessen Stichting, die zich richt op het behoud en de promotie van de nalatenschap van de componist.


Blokken als verjaardagskaart

Dat de grafische partituur niet louter een gedateerd ding uit de jaren zestig is, bleek tijdens het Andriessen Festival in februari 2022 in Arnhem. Een uitvoering van Blokken door pianiste Pauline Post inspireerde ontwerper Liselotte Captein tot een reeks verjaardagskaarten in leporello-formaat. Captein: ‘Met de partituur van Blokken in gedachten heb ik een grafische vertaling gemaakt van Happy Birthday, bedoeld voor een jarige kennis. En zoals vaker bij mijn ontwerpen gebeurt: er gaat iets mis, ik ben even uit m’n concentratie, en dan ontstaat er iets nieuws, iets onverwachts. Van Happy Birthday is niet veel meer over, het is heel andere muziek geworden. Hoe zou Louis Andriessen dit gespeeld hebben?’
Een set van 2 kaarten à €8,95 (incl. verzendkosten) is te koop in de webshop van Liselotte Captein of door een mail te sturen naar info@capteindesign.nl


Muziekschatten ontdekt

In de bibliotheek van het Hilversumse Muziekcentrum van de Omroep werden in het voorjaar van 2021 vijf onbekende bewerkingen van Louis Andriessen ontdekt. Hij componeerde deze onder het pseudoniem Elmo Carter. Voor Argus (24 nov. 2021) schreef ik over de oorsprong van deze arrangementen van populaire musicalliedjes.

Radiomaker Frans van Gurp maakte een podcast (30 december 2021) over de teruggevonden stukken van Louis Andriessen alias Elmo Carter.


Jazz

Op verzoek van het Jazz Bulletin (nr. 120, september 2021) nam ik een kijkje in de platenkast van Louis Andriessen (1939-2021). Van jongs af aan was hij gegrepen door de jazz, die op allerlei manieren in zijn composities opdook.


Ad van ’t Veer (1941-2021)

In een tijdsbestek van tien dagen overleden deze zomer drie pioniers van de 20ste-eeuwse muziek: op 22 juni Ad van ’t Veer (de onstuitbare kracht achter Festival Nieuwe Muziek Zeeland), op 26 juni de Amerikaanse minimal-componist Frederic Rzewski (met wie Louis Andriessen sinds de jaren zestig bevriend was) en op 1 juli 2021 Louis Andriessen. Voor het Jazz Bulletin (nr. 120) schreef ik een in memoriam van Ad van ’t Veer.


Reacties in het buitenland

Het overlijden van Louis Andriessen is ook internationaal niet onopgemerkt gebleven. Tal van buitenlandse kranten publiceerden een (uitgebreide) necrologie. Enkele van de opvallendste passages:

Los Angeles Times: ‘Louis Andriessen, an iconoclastic composer known for blending vernacular influences into brash works that challenged Dutch classical music’s status quo, has died at the age of 82.’ (3 juli 2021)

The Washington Post citeert kunstcriticus John O’Mahony, die Andriessen ‘the most “omnivorous” of contemporary composers’ noemt. ‘His early works were strictly serialist in the manner of Boulez or Stockhausen, then in the 1970s he made a somersault from modernism to post-modernism, adopting a style that was much more closer to the minimalism of Steve Reich, Philip Glass and Terry Riley. Along the way he has devoured many other subgenres, from musique concrète to electronic, to jazz and rock. However, the best Andriessen pieces are highly personal, agressive combinations of all his influences.’ (3 juli 2021)

The National Public Radio haalt Fiona Maddocks (The Guardian) aan: ‘Andriessen, a towering international figure, has always come up with radical solutions, freely mixing jazz, minimalism, electronics. His influence on composers of the generation, including many in Britain, is vast.’ (1 juli 2021)

De New York Times en Boston Globe publiceren hetzelfde artikel door Corinna da Fonseca-Wollheim. Zij typeert Andriessen  als ‘a young iconoclast who disrupted the Dutch classical music scene before becoming one of Europe’s most important postwar composers with a series of lage-scale, often brash works.’ (2 juli 2021)

Opera Wire noemt Andriessen ‘a leading figure in contemporary music’.  (10 juli 2021)

Gramophone, dat een profiel door Andy Hamilton uit 2017 opnieuw publiceerde, typeert Andriessen als ‘a classical composer but with a very unclassical style’. (1 juli 2021)

The Guardian: ‘Louis Andriessen was widely acknowledged as the most important creative force to emerge from the Netherlands in the second half of the 20th century. This was due to the originality and quality of such compositions as De Staat (1976), Hoketus (1977) and the opera Writing to Vermeer, but also in his engagement in political activities that helped bring about democratic changes in the organistion of Dutch culture.’ (5 juli 2021)

In Le Monde schrijft Pierre Gervasoni: ‘Erigées contre l’ordre établi, politique ou social, ses oeuvres témoignent d’une expression éclectique et d’une volonté d’abolir la frontière entre musique savante et musique populaire.’ (5 juli 2021)

Die Neue Zürcher Zeitung schrijft: Andriessen ‘galt als der bekannteste zeitgenössische Komponist des Landes und als einer der einflussreichsten seiner Generation. (…) Der Komponist hatte sich für die radikale Erneuerung der klassischen Musik eingesetzt.’ (1 juli 2021)

Die Süddeutsche Zeitung meent: ‘Manches bleibt zu entdecken.’ (4 juli 2021)

De Standaard noemt Louis Andriessen ‘Boegbeeld van de minimal music in Europa’. En: ‘Zijn stijl is direct, energiek en theatraal.’ (3 juli 2021)

foto Francesca Patella


75 jaar Gaudeamus op Radio 4

Samen met programmamaker Wim Laman was ik op donderdag 10 september 2020 te gast in een avondvullende radiouitzending naar aanleiding van het 75-jarig jubileum van Gaudeamus. We praten over de ontstaansgeschiedenis van de stichting, over de kleurrijke figuur van Walter Maas, de stand van zaken in de hedendaagse muziek en waar het naartoe moet. En natuurlijk klinkt er veel muziek. Presentatie Wouter Pleijsier. Luister de uitzending hier terug (scrollen naar Avondconcert 20.00-22.30 uur).


Artikel over Hanns Eisler in Argus

De lezing die ik hield tijdens de EislerDagen 2019 (zie bericht hieronder) is naderhand in aangepaste vorm afgedrukt in het weekblad Argus (jrg.3 nr.66). Hier terug te lezen voor een ieder die geïnteresseerd is.


Lezing Hanns Eisler

Tijdens de EislerDagen 2019, die op 28 en 29 september plaatsvonden in Amsterdam en Hilversum, heb ik een lezing gehouden over de bezoeken die Hanns Eisler (1898-1962) in 1920 en in 1932/33 aan ons land bracht. Welk muzikaal klimaat trof hij aan? Hoe komt het dat zijn aanwezigheid zo weinig weerklank vond? En waarom werd zijn muziek pas in de jaren zestig en zeventig echt gewaardeerd?

22 mei Concertzender Actueel

Op 22 mei 2019 was ik te gast in het radioprogramma
Concertzender Actueel om te vertellen over de achtergronden
van de Andriessen-biografie. Als u het gesprek wilt terugluisteren:
het begint in het tweede uur, direct na het nieuws van 16.00 uur.

Raad voor Cultuur adviseert over (muziek)archieven

Na de dramatische bezuinigingen op de kunstwereld door het kabinet Rutte I, keert het gezond verstand geleidelijk weer terug. Dat geldt ook ten aanzien van de muziekarchieven die in 2013 bijna helemaal dreigden te verdwijnen. In zijn Advies Cultuurbestel voor de periode 2021-24 – getiteld Cultuur dichtbij, dicht bij cultuur – adviseert de Raad voor Cultuur:

de functie van het beheer en behoud van erfgoed in de podiumkunsten structureel te ondersteunen uit de landelijke cultuurbegroting.

Ook adviseert de raad tot de inrichting van een overkoepelende beheerstichting waarin beheer, behoud en ontsluiting van de diverse muziekcollecties samenkomen. Een voorzet hiertoe hebben Muziekweb (Rotterdam) en SOM (Hilversum) gedaan in een gezamenlijk plan (Naar een Muziekarchief Nederland), waar alle organisaties die zich bezighouden met het archiveren van Nederlandse muziek bij zouden kunnen aanhaken.

Lees het volledige advies van de Raad voor Cultuur hier

Mijn boek Opslaan en vernietigen – Muziekarchieven bedreigd behandelt de cultuurpolitieke context die deze draconische bezuinigingen mogelijk maakte.


Publiek interview Louis Andriessen in Musis Sacrum

Tijdens een prachtig concert op 23 februari 2019 ter ere van de 80ste verjaardag van Louis Andriessen hield ik een publiek interview met het feestvarken. De dag ervoor had ik in het kader van de research voor een biografie over Andriessen in het archief van het Nederlands Muziek Instituut een paar grappige anekdotes ontdekt, die hem zichtbaar amuseerden. Zo schreef zijn moeder in 1953 aan ’tante’ Annie over de dan 13-jarige Louis:

Hij schrijft momenteel een pianoconcert. Het eerste deel duurt 5 minuten, het tweede deel is het beste, en aan het 3de deel wordt nog gewerkt.

Tijdens dit verjaardagsconcert in Arnhem klonken een enkele klassiekers uit het oeuvre van Andriessen, waaronder On Jimmy Yancey, M is for Man, Music and Mozart, Dances en Hoketus.


Noodkreet bereikt Tweede Kamer!

De problematiek die ik in Opslaan en Vernietigen heb beschreven (zie de recensies hieronder) is opgepakt door de Tweede Kamer. Op 27 november 2018 zijn twee moties aangenomen: de oproep het muzikaal erfgoed beter te ontsluiten en een verzoek om budget om de collecties van het voormalige MCN en het TIN, die bij Bijzondere Collecties van de UvA zijn ondergebracht, in stand te kunnen houden.

Hoe zijn het de andere in het boek beschreven collecties vergaan?

In Hilversum hebben het Ministerie van OCW, de gemeente Hilversum en de Stichting Omroep Muziek al eerder de handen ineen geslagen. Onder leiding van projectmanager Marjon van Schendel wordt de collectie bladmuziek nu geïnventariseerd en (deels) gedigitaliseerd. In 2020 moet het leeuwendeel van de collectie digitaal doorzoekbaar zijn. De partituren zijn te vinden op www.muziekschatten.nl.

Helaas geen nieuwe ontwikkelingen in de gemeente Den Haag. Het Nederlands Muziekinstituut, dat sinds 2013 geen rijkssubsidie meer krijgt, is in zeer afgeslankte vorm ondergebracht bij het Gemeentearchief Den Haag.


Opening expositie

Op 23 augustus 2018 had ik de eer de expositie ter gelegenheid van het 150-jarig bestaan van de Koninklijke Vereniging voor Nederlandse Muziekgeschiedenis te openen. Plaats van handeling: de Universiteitsbibliotheek van de Universiteit Utrecht. Van Sweelinck tot Diepenbrock brengt de geschiedenis van de vereniging aan de hand van documenten in beeld: successen (de uitgave van het complete oeuvre van Sweelinck, Josquin en Obrecht), conflicten (De Duitse en Belgische bestuursleden wilden na WO I niet met elkaar aan één tafel zitten), en feestelijke momenten (de toekenning van het predicaat ‘Koninklijk’ in 1994).

Om ook niet-kenners te betrekken bij het jubileum heeft Jochem van der Heide opdracht gekregen een documentaire te maken over de KVNM. Kijk zijn docu hier, inclusief recht-voor-zijn-raap straatinterviews in de Tweede Sweelinckstraat in Amsterdam.

De tentoonstelling is tot en met 24 november te bekijken, toegang gratis.


‘De toekomstige revisie in gevaar’, luidt de titel van een recensie van Opslaan en vernietigen in Ons Erfdeel (2018 nr.1).  Auteur Emanuel Overbeeke schrijft:

Jacqueline Oskamp geeft niet alleen een overzicht van de kaalslag, maar laat ook zien hoe die bestaande problemen verergerde. Ze hanteert de toon van een journaliste, maar is meer een onderzoekster die de juiste balans treft tussen incident en trend.


Op zijn website Nieuwe Noten gaat Ben Taffijn uitvoerig in op de problematiek van Opslaan en vernietigen. Hij concludeert dat met de sluiting van de muziekarchieven veel bijzondere partituren verloren zouden gaan:

‘Zoals die prachtige derde vioolsonate van Daniël Ruyneman die door Heleen Hulst en Gerard Bouwhuis werd vertolkt tijdens het symposium. Daniël wie? Inderdaad, ook ik kende deze componist niet en dat bleek niet terecht. Die archieven moeten dus gewoon blijven en Oskamp breekt er terecht een lans voor. Lezen dat boek!’

Daniël Ruyneman getekend door Jan Wiegers.


Naar aanleiding van mijn boek Opslaan en vernietigen verschijnt er op 27 oktober 2017 een interview in de Volkskrant.


Een interessante recensie van Thea Derks op Cultuurpers.nl (15 dec. 2017). Zij noemt het boek ‘een aanklacht tegen de verkwanseling van cultureel erfgoed’.


Voorpublicatie

Op 17 oktober 2017 verscheen in Argus een voorpublicatie uit Opslaan en vernietigen – Muziekarchieven bedreigd (Ambo|Anthos 2017).


Binnenkort verschijnt mijn nieuwe boek Opslaan en vernietigen – Muziekarchieven bedreigd (Ambo|Anthos 2017). In het binnenwerk bevindt zich een prachtig fotokatern gemaakt door Joyce Vanderfeesten. Zij heeft ook de foto voor de cover gemaakt.


Een ****-bespreking in NRC Handelsblad op 9 december 2016: ‘Oskamp plaatst de Nederlandse muziekgeschiedenis midden in het woeden der gehele wereld.’

recensie-nrc_jpeg

Van de drukker

boek

Een behoorlijk kabaal is afgelopen maandag van de persen gerold, aanstaande vrijdag, 30 september om 16.30 uur, is de officiële presentatie in Athenaeum op het Spui in Amsterdam. Een voorpublicatie is te lezen op de website van Athenaeum.

Vanaf donderdag is Een behoorlijk kabaal verkrijgbaar in de boekhandel. Bestellen via bol.com kan nu al.

Presentatie

p1130397

Op vrijdag 30 september was de presentatie van Een behoorlijk kabaal bij Athenaeum Boekhandel op het Spui in Amsterdam. Met live muziek van Theo Loevendie (foto), nestor van de Nederlandse muziek. Ik heb het boek aangeboden aan de Componist des Vaderlands, Willem Jeths.

p1130449

p1130503

p1130530

p1130435

Voorpublicatie

Op de website van Athenaeum staat een fragment uit hoofdstuk 4 uit Een behoorlijk kabaal: ‘Van boogie-woogie naar Bokkenwagen’.

louis-andriessen

Louis Andriessen schreef een prachtige aanbeveling voor op de achterflap van Een behoorlijk kabaal:

Enorm spannend boek. Avontuur na avontuur: we herbeleven de Duitse bezetting, daarna gaan we naar Indonesië. Heel veel verhalen over die, en over o ja die, en ook die, kortom componisten onterecht vergeten, en misschien terecht vergeten. Wie zal het zeggen. Jacqueline Oskamps’ stijl is briljant en geestig, vaak venijnig, maar ook grondig, zowel over de muziek als over de politiek.

  • Louis Andriessen

De titel

De titel Een behoorlijk kabaal is ontleend aan een muziektheaterstuk van Misha Mengelberg en Wim T. Schippers uit begin jaren zeventig. Deze laatste kwam ook een kijkje nemen op de presentatie bij Athenaeum Boekhandel 30 september j.l..

p1130415

p1130554

Radio

Op woensdag 28 september was ik te gast bij Hans Haffmans in het radioprogramma Podium op radio 4. Gespreksonderwerp was uiteraard mijn net verschenen boek Een behoorlijk kabaal. Luister hier het interview terug.

boek1

Jazz

Op verzoek van het Jazz Bulletin (nr. 120, september 2021) nam ik een kijkje in de platenkast van Louis Andriessen (1939-2021). Van jongs af aan was hij gegrepen door de jazz, die op allerlei manieren in zijn composities opdook.


Ad van ’t Veer (1941-2021)

In een tijdsbestek van tien dagen overleden deze zomer drie pioniers van de 20ste-eeuwse muziek: op 22 juni Ad van ’t Veer (de onstuitbare kracht achter Festival Nieuwe Muziek Zeeland), op 26 juni de Amerikaanse minimal-componist Frederic Rzewski (met wie Louis Andriessen sinds de jaren zestig bevriend was) en op 1 juli 2021 Louis Andriessen. Voor het Jazz Bulletin (nr. 120) schreef ik een in memoriam van Ad van ’t Veer.


Reacties in het buitenland

Het overlijden van Louis Andriessen is ook internationaal niet onopgemerkt gebleven. Tal van buitenlandse kranten publiceerden een (uitgebreide) necrologie. Enkele van de opvallendste passages:

Los Angeles Times: ‘Louis Andriessen, an iconoclastic composer known for blending vernacular influences into brash works that challenged Dutch classical music’s status quo, has died at the age of 82.’ (3 juli 2021)

The Washington Post citeert kunstcriticus John O’Mahony, die Andriessen ‘the most “omnivorous” of contemporary composers’ noemt. ‘His early works were strictly serialist in the manner of Boulez or Stockhausen, then in the 1970s he made a somersault from modernism to post-modernism, adopting a style that was much more closer to the minimalism of Steve Reich, Philip Glass and Terry Riley. Along the way he has devoured many other subgenres, from musique concrète to electronic, to jazz and rock. However, the best Andriessen pieces are highly personal, agressive combinations of all his influences.’ (3 juli 2021)

The National Public Radio haalt Fiona Maddocks (The Guardian) aan: ‘Andriessen, a towering international figure, has always come up with radical solutions, freely mixing jazz, minimalism, electronics. His influence on composers of the generation, including many in Britain, is vast.’ (1 juli 2021)

De New York Times en Boston Globe publiceren hetzelfde artikel door Corinna da Fonseca-Wollheim. Zij typeert Andriessen  als ‘a young iconoclast who disrupted the Dutch classical music scene before becoming one of Europe’s most important postwar composers with a series of lage-scale, often brash works.’ (2 juli 2021)

Opera Wire noemt Andriessen ‘a leading figure in contemporary music’.  (10 juli 2021)

Gramophone, dat een profiel door Andy Hamilton uit 2017 opnieuw publiceerde, typeert Andriessen als ‘a classical composer but with a very unclassical style’. (1 juli 2021)

The Guardian: ‘Louis Andriessen was widely acknowledged as the most important creative force to emerge from the Netherlands in the second half of the 20th century. This was due to the originality and quality of such compositions as De Staat (1976), Hoketus (1977) and the opera Writing to Vermeer, but also in his engagement in political activities that helped bring about democratic changes in the organistion of Dutch culture.’ (5 juli 2021)

In Le Monde schrijft Pierre Gervasoni: ‘Erigées contre l’ordre établi, politique ou social, ses oeuvres témoignent d’une expression éclectique et d’une volonté d’abolir la frontière entre musique savante et musique populaire.’ (5 juli 2021)

Die Neue Zürcher Zeitung schrijft: Andriessen ‘galt als der bekannteste zeitgenössische Komponist des Landes und als einer der einflussreichsten seiner Generation. (…) Der Komponist hatte sich für die radikale Erneuerung der klassischen Musik eingesetzt.’ (1 juli 2021)

Die Süddeutsche Zeitung meent: ‘Manches bleibt zu entdecken.’ (4 juli 2021)

De Standaard noemt Louis Andriessen ‘Boegbeeld van de minimal music in Europa’. En: ‘Zijn stijl is direct, energiek en theatraal.’ (3 juli 2021)

foto Francesca Patella


75 jaar Gaudeamus op Radio 4

Samen met programmamaker Wim Laman was ik op donderdag 10 september 2020 te gast in een avondvullende radiouitzending naar aanleiding van het 75-jarig jubileum van Gaudeamus. We praten over de ontstaansgeschiedenis van de stichting, over de kleurrijke figuur van Walter Maas, de stand van zaken in de hedendaagse muziek en waar het naartoe moet. En natuurlijk klinkt er veel muziek. Presentatie Wouter Pleijsier. Luister de uitzending hier terug (scrollen naar Avondconcert 20.00-22.30 uur).


Artikel over Hanns Eisler in Argus

De lezing die ik hield tijdens de EislerDagen 2019 (zie bericht hieronder) is naderhand in aangepaste vorm afgedrukt in het weekblad Argus (jrg.3 nr.66). Hier terug te lezen voor een ieder die geïnteresseerd is.


Lezing Hanns Eisler

Tijdens de EislerDagen 2019, die op 28 en 29 september plaatsvonden in Amsterdam en Hilversum, heb ik een lezing gehouden over de bezoeken die Hanns Eisler (1898-1962) in 1920 en in 1932/33 aan ons land bracht. Welk muzikaal klimaat trof hij aan? Hoe komt het dat zijn aanwezigheid zo weinig weerklank vond? En waarom werd zijn muziek pas in de jaren zestig en zeventig echt gewaardeerd?

22 mei Concertzender Actueel

Op 22 mei 2019 was ik te gast in het radioprogramma
Concertzender Actueel om te vertellen over de achtergronden
van de Andriessen-biografie. Als u het gesprek wilt terugluisteren:
het begint in het tweede uur, direct na het nieuws van 16.00 uur.

Raad voor Cultuur adviseert over (muziek)archieven

Na de dramatische bezuinigingen op de kunstwereld door het kabinet Rutte I, keert het gezond verstand geleidelijk weer terug. Dat geldt ook ten aanzien van de muziekarchieven die in 2013 bijna helemaal dreigden te verdwijnen. In zijn Advies Cultuurbestel voor de periode 2021-24 – getiteld Cultuur dichtbij, dicht bij cultuur – adviseert de Raad voor Cultuur:

de functie van het beheer en behoud van erfgoed in de podiumkunsten structureel te ondersteunen uit de landelijke cultuurbegroting.

Ook adviseert de raad tot de inrichting van een overkoepelende beheerstichting waarin beheer, behoud en ontsluiting van de diverse muziekcollecties samenkomen. Een voorzet hiertoe hebben Muziekweb (Rotterdam) en SOM (Hilversum) gedaan in een gezamenlijk plan (Naar een Muziekarchief Nederland), waar alle organisaties die zich bezighouden met het archiveren van Nederlandse muziek bij zouden kunnen aanhaken.

Lees het volledige advies van de Raad voor Cultuur hier

Mijn boek Opslaan en vernietigen – Muziekarchieven bedreigd behandelt de cultuurpolitieke context die deze draconische bezuinigingen mogelijk maakte.


Publiek interview Louis Andriessen in Musis Sacrum

Tijdens een prachtig concert op 23 februari 2019 ter ere van de 80ste verjaardag van Louis Andriessen hield ik een publiek interview met het feestvarken. De dag ervoor had ik in het kader van de research voor een biografie over Andriessen in het archief van het Nederlands Muziek Instituut een paar grappige anekdotes ontdekt, die hem zichtbaar amuseerden. Zo schreef zijn moeder in 1953 aan ’tante’ Annie over de dan 13-jarige Louis:

Hij schrijft momenteel een pianoconcert. Het eerste deel duurt 5 minuten, het tweede deel is het beste, en aan het 3de deel wordt nog gewerkt.

Tijdens dit verjaardagsconcert in Arnhem klonken een enkele klassiekers uit het oeuvre van Andriessen, waaronder On Jimmy Yancey, M is for Man, Music and Mozart, Dances en Hoketus.


Noodkreet bereikt Tweede Kamer!

De problematiek die ik in Opslaan en Vernietigen heb beschreven (zie de recensies hieronder) is opgepakt door de Tweede Kamer. Op 27 november 2018 zijn twee moties aangenomen: de oproep het muzikaal erfgoed beter te ontsluiten en een verzoek om budget om de collecties van het voormalige MCN en het TIN, die bij Bijzondere Collecties van de UvA zijn ondergebracht, in stand te kunnen houden.

Hoe zijn het de andere in het boek beschreven collecties vergaan?

In Hilversum hebben het Ministerie van OCW, de gemeente Hilversum en de Stichting Omroep Muziek al eerder de handen ineen geslagen. Onder leiding van projectmanager Marjon van Schendel wordt de collectie bladmuziek nu geïnventariseerd en (deels) gedigitaliseerd. In 2020 moet het leeuwendeel van de collectie digitaal doorzoekbaar zijn. De partituren zijn te vinden op www.muziekschatten.nl.

Helaas geen nieuwe ontwikkelingen in de gemeente Den Haag. Het Nederlands Muziekinstituut, dat sinds 2013 geen rijkssubsidie meer krijgt, is in zeer afgeslankte vorm ondergebracht bij het Gemeentearchief Den Haag.


Opening expositie

Op 23 augustus 2018 had ik de eer de expositie ter gelegenheid van het 150-jarig bestaan van de Koninklijke Vereniging voor Nederlandse Muziekgeschiedenis te openen. Plaats van handeling: de Universiteitsbibliotheek van de Universiteit Utrecht. Van Sweelinck tot Diepenbrock brengt de geschiedenis van de vereniging aan de hand van documenten in beeld: successen (de uitgave van het complete oeuvre van Sweelinck, Josquin en Obrecht), conflicten (De Duitse en Belgische bestuursleden wilden na WO I niet met elkaar aan één tafel zitten), en feestelijke momenten (de toekenning van het predicaat ‘Koninklijk’ in 1994).

Om ook niet-kenners te betrekken bij het jubileum heeft Jochem van der Heide opdracht gekregen een documentaire te maken over de KVNM. Kijk zijn docu hier, inclusief recht-voor-zijn-raap straatinterviews in de Tweede Sweelinckstraat in Amsterdam.

De tentoonstelling is tot en met 24 november te bekijken, toegang gratis.


‘De toekomstige revisie in gevaar’, luidt de titel van een recensie van Opslaan en vernietigen in Ons Erfdeel (2018 nr.1).  Auteur Emanuel Overbeeke schrijft:

Jacqueline Oskamp geeft niet alleen een overzicht van de kaalslag, maar laat ook zien hoe die bestaande problemen verergerde. Ze hanteert de toon van een journaliste, maar is meer een onderzoekster die de juiste balans treft tussen incident en trend.


Op zijn website Nieuwe Noten gaat Ben Taffijn uitvoerig in op de problematiek van Opslaan en vernietigen. Hij concludeert dat met de sluiting van de muziekarchieven veel bijzondere partituren verloren zouden gaan:

‘Zoals die prachtige derde vioolsonate van Daniël Ruyneman die door Heleen Hulst en Gerard Bouwhuis werd vertolkt tijdens het symposium. Daniël wie? Inderdaad, ook ik kende deze componist niet en dat bleek niet terecht. Die archieven moeten dus gewoon blijven en Oskamp breekt er terecht een lans voor. Lezen dat boek!’

Daniël Ruyneman getekend door Jan Wiegers.


Naar aanleiding van mijn boek Opslaan en vernietigen verschijnt er op 27 oktober 2017 een interview in de Volkskrant.


Een interessante recensie van Thea Derks op Cultuurpers.nl (15 dec. 2017). Zij noemt het boek ‘een aanklacht tegen de verkwanseling van cultureel erfgoed’.


Voorpublicatie

Op 17 oktober 2017 verscheen in Argus een voorpublicatie uit Opslaan en vernietigen – Muziekarchieven bedreigd (Ambo|Anthos 2017).


Binnenkort verschijnt mijn nieuwe boek Opslaan en vernietigen – Muziekarchieven bedreigd (Ambo|Anthos 2017). In het binnenwerk bevindt zich een prachtig fotokatern gemaakt door Joyce Vanderfeesten. Zij heeft ook de foto voor de cover gemaakt.


Een ****-bespreking in NRC Handelsblad op 9 december 2016: ‘Oskamp plaatst de Nederlandse muziekgeschiedenis midden in het woeden der gehele wereld.’

recensie-nrc_jpeg

Van de drukker

boek

Een behoorlijk kabaal is afgelopen maandag van de persen gerold, aanstaande vrijdag, 30 september om 16.30 uur, is de officiële presentatie in Athenaeum op het Spui in Amsterdam. Een voorpublicatie is te lezen op de website van Athenaeum.

Vanaf donderdag is Een behoorlijk kabaal verkrijgbaar in de boekhandel. Bestellen via bol.com kan nu al.

Presentatie

p1130397

Op vrijdag 30 september was de presentatie van Een behoorlijk kabaal bij Athenaeum Boekhandel op het Spui in Amsterdam. Met live muziek van Theo Loevendie (foto), nestor van de Nederlandse muziek. Ik heb het boek aangeboden aan de Componist des Vaderlands, Willem Jeths.

p1130449

p1130503

p1130530

p1130435

Voorpublicatie

Op de website van Athenaeum staat een fragment uit hoofdstuk 4 uit Een behoorlijk kabaal: ‘Van boogie-woogie naar Bokkenwagen’.

louis-andriessen

Louis Andriessen schreef een prachtige aanbeveling voor op de achterflap van Een behoorlijk kabaal:

Enorm spannend boek. Avontuur na avontuur: we herbeleven de Duitse bezetting, daarna gaan we naar Indonesië. Heel veel verhalen over die, en over o ja die, en ook die, kortom componisten onterecht vergeten, en misschien terecht vergeten. Wie zal het zeggen. Jacqueline Oskamps’ stijl is briljant en geestig, vaak venijnig, maar ook grondig, zowel over de muziek als over de politiek.

  • Louis Andriessen

De titel

De titel Een behoorlijk kabaal is ontleend aan een muziektheaterstuk van Misha Mengelberg en Wim T. Schippers uit begin jaren zeventig. Deze laatste kwam ook een kijkje nemen op de presentatie bij Athenaeum Boekhandel 30 september j.l..

p1130415

p1130554

Radio

Op woensdag 28 september was ik te gast bij Hans Haffmans in het radioprogramma Podium op radio 4. Gespreksonderwerp was uiteraard mijn net verschenen boek Een behoorlijk kabaal. Luister hier het interview terug.

boek1

Jazz

Op verzoek van het Jazz Bulletin (nr. 120, september 2021) nam ik een kijkje in de platenkast van Louis Andriessen (1939-2021). Van jongs af aan was hij gegrepen door de jazz, die op allerlei manieren in zijn composities opdook.


Ad van ’t Veer (1941-2021)

In een tijdsbestek van tien dagen overleden deze zomer drie pioniers van de 20ste-eeuwse muziek: op 22 juni Ad van ’t Veer (de onstuitbare kracht achter Festival Nieuwe Muziek Zeeland), op 26 juni de Amerikaanse minimal-componist Frederic Rzewski (met wie Louis Andriessen sinds de jaren zestig bevriend was) en op 1 juli 2021 Louis Andriessen. Voor het Jazz Bulletin (nr. 120) schreef ik een in memoriam van Ad van ’t Veer.


Reacties in het buitenland

Het overlijden van Louis Andriessen is ook internationaal niet onopgemerkt gebleven. Tal van buitenlandse kranten publiceerden een (uitgebreide) necrologie. Enkele van de opvallendste passages:

Los Angeles Times: ‘Louis Andriessen, an iconoclastic composer known for blending vernacular influences into brash works that challenged Dutch classical music’s status quo, has died at the age of 82.’ (3 juli 2021)

The Washington Post citeert kunstcriticus John O’Mahony, die Andriessen ‘the most “omnivorous” of contemporary composers’ noemt. ‘His early works were strictly serialist in the manner of Boulez or Stockhausen, then in the 1970s he made a somersault from modernism to post-modernism, adopting a style that was much more closer to the minimalism of Steve Reich, Philip Glass and Terry Riley. Along the way he has devoured many other subgenres, from musique concrète to electronic, to jazz and rock. However, the best Andriessen pieces are highly personal, agressive combinations of all his influences.’ (3 juli 2021)

The National Public Radio haalt Fiona Maddocks (The Guardian) aan: ‘Andriessen, a towering international figure, has always come up with radical solutions, freely mixing jazz, minimalism, electronics. His influence on composers of the generation, including many in Britain, is vast.’ (1 juli 2021)

De New York Times en Boston Globe publiceren hetzelfde artikel door Corinna da Fonseca-Wollheim. Zij typeert Andriessen  als ‘a young iconoclast who disrupted the Dutch classical music scene before becoming one of Europe’s most important postwar composers with a series of lage-scale, often brash works.’ (2 juli 2021)

Opera Wire noemt Andriessen ‘a leading figure in contemporary music’.  (10 juli 2021)

Gramophone, dat een profiel door Andy Hamilton uit 2017 opnieuw publiceerde, typeert Andriessen als ‘a classical composer but with a very unclassical style’. (1 juli 2021)

The Guardian: ‘Louis Andriessen was widely acknowledged as the most important creative force to emerge from the Netherlands in the second half of the 20th century. This was due to the originality and quality of such compositions as De Staat (1976), Hoketus (1977) and the opera Writing to Vermeer, but also in his engagement in political activities that helped bring about democratic changes in the organistion of Dutch culture.’ (5 juli 2021)

In Le Monde schrijft Pierre Gervasoni: ‘Erigées contre l’ordre établi, politique ou social, ses oeuvres témoignent d’une expression éclectique et d’une volonté d’abolir la frontière entre musique savante et musique populaire.’ (5 juli 2021)

Die Neue Zürcher Zeitung schrijft: Andriessen ‘galt als der bekannteste zeitgenössische Komponist des Landes und als einer der einflussreichsten seiner Generation. (…) Der Komponist hatte sich für die radikale Erneuerung der klassischen Musik eingesetzt.’ (1 juli 2021)

Die Süddeutsche Zeitung meent: ‘Manches bleibt zu entdecken.’ (4 juli 2021)

De Standaard noemt Louis Andriessen ‘Boegbeeld van de minimal music in Europa’. En: ‘Zijn stijl is direct, energiek en theatraal.’ (3 juli 2021)

foto Francesca Patella


75 jaar Gaudeamus op Radio 4

Samen met programmamaker Wim Laman was ik op donderdag 10 september 2020 te gast in een avondvullende radiouitzending naar aanleiding van het 75-jarig jubileum van Gaudeamus. We praten over de ontstaansgeschiedenis van de stichting, over de kleurrijke figuur van Walter Maas, de stand van zaken in de hedendaagse muziek en waar het naartoe moet. En natuurlijk klinkt er veel muziek. Presentatie Wouter Pleijsier. Luister de uitzending hier terug (scrollen naar Avondconcert 20.00-22.30 uur).


Artikel over Hanns Eisler in Argus

De lezing die ik hield tijdens de EislerDagen 2019 (zie bericht hieronder) is naderhand in aangepaste vorm afgedrukt in het weekblad Argus (jrg.3 nr.66). Hier terug te lezen voor een ieder die geïnteresseerd is.


Lezing Hanns Eisler

Tijdens de EislerDagen 2019, die op 28 en 29 september plaatsvonden in Amsterdam en Hilversum, heb ik een lezing gehouden over de bezoeken die Hanns Eisler (1898-1962) in 1920 en in 1932/33 aan ons land bracht. Welk muzikaal klimaat trof hij aan? Hoe komt het dat zijn aanwezigheid zo weinig weerklank vond? En waarom werd zijn muziek pas in de jaren zestig en zeventig echt gewaardeerd?

22 mei Concertzender Actueel

Op 22 mei 2019 was ik te gast in het radioprogramma
Concertzender Actueel om te vertellen over de achtergronden
van de Andriessen-biografie. Als u het gesprek wilt terugluisteren:
het begint in het tweede uur, direct na het nieuws van 16.00 uur.

Raad voor Cultuur adviseert over (muziek)archieven

Na de dramatische bezuinigingen op de kunstwereld door het kabinet Rutte I, keert het gezond verstand geleidelijk weer terug. Dat geldt ook ten aanzien van de muziekarchieven die in 2013 bijna helemaal dreigden te verdwijnen. In zijn Advies Cultuurbestel voor de periode 2021-24 – getiteld Cultuur dichtbij, dicht bij cultuur – adviseert de Raad voor Cultuur:

de functie van het beheer en behoud van erfgoed in de podiumkunsten structureel te ondersteunen uit de landelijke cultuurbegroting.

Ook adviseert de raad tot de inrichting van een overkoepelende beheerstichting waarin beheer, behoud en ontsluiting van de diverse muziekcollecties samenkomen. Een voorzet hiertoe hebben Muziekweb (Rotterdam) en SOM (Hilversum) gedaan in een gezamenlijk plan (Naar een Muziekarchief Nederland), waar alle organisaties die zich bezighouden met het archiveren van Nederlandse muziek bij zouden kunnen aanhaken.

Lees het volledige advies van de Raad voor Cultuur hier

Mijn boek Opslaan en vernietigen – Muziekarchieven bedreigd behandelt de cultuurpolitieke context die deze draconische bezuinigingen mogelijk maakte.


Publiek interview Louis Andriessen in Musis Sacrum

Tijdens een prachtig concert op 23 februari 2019 ter ere van de 80ste verjaardag van Louis Andriessen hield ik een publiek interview met het feestvarken. De dag ervoor had ik in het kader van de research voor een biografie over Andriessen in het archief van het Nederlands Muziek Instituut een paar grappige anekdotes ontdekt, die hem zichtbaar amuseerden. Zo schreef zijn moeder in 1953 aan ’tante’ Annie over de dan 13-jarige Louis:

Hij schrijft momenteel een pianoconcert. Het eerste deel duurt 5 minuten, het tweede deel is het beste, en aan het 3de deel wordt nog gewerkt.

Tijdens dit verjaardagsconcert in Arnhem klonken een enkele klassiekers uit het oeuvre van Andriessen, waaronder On Jimmy Yancey, M is for Man, Music and Mozart, Dances en Hoketus.


Noodkreet bereikt Tweede Kamer!

De problematiek die ik in Opslaan en Vernietigen heb beschreven (zie de recensies hieronder) is opgepakt door de Tweede Kamer. Op 27 november 2018 zijn twee moties aangenomen: de oproep het muzikaal erfgoed beter te ontsluiten en een verzoek om budget om de collecties van het voormalige MCN en het TIN, die bij Bijzondere Collecties van de UvA zijn ondergebracht, in stand te kunnen houden.

Hoe zijn het de andere in het boek beschreven collecties vergaan?

In Hilversum hebben het Ministerie van OCW, de gemeente Hilversum en de Stichting Omroep Muziek al eerder de handen ineen geslagen. Onder leiding van projectmanager Marjon van Schendel wordt de collectie bladmuziek nu geïnventariseerd en (deels) gedigitaliseerd. In 2020 moet het leeuwendeel van de collectie digitaal doorzoekbaar zijn. De partituren zijn te vinden op www.muziekschatten.nl.

Helaas geen nieuwe ontwikkelingen in de gemeente Den Haag. Het Nederlands Muziekinstituut, dat sinds 2013 geen rijkssubsidie meer krijgt, is in zeer afgeslankte vorm ondergebracht bij het Gemeentearchief Den Haag.


Opening expositie

Op 23 augustus 2018 had ik de eer de expositie ter gelegenheid van het 150-jarig bestaan van de Koninklijke Vereniging voor Nederlandse Muziekgeschiedenis te openen. Plaats van handeling: de Universiteitsbibliotheek van de Universiteit Utrecht. Van Sweelinck tot Diepenbrock brengt de geschiedenis van de vereniging aan de hand van documenten in beeld: successen (de uitgave van het complete oeuvre van Sweelinck, Josquin en Obrecht), conflicten (De Duitse en Belgische bestuursleden wilden na WO I niet met elkaar aan één tafel zitten), en feestelijke momenten (de toekenning van het predicaat ‘Koninklijk’ in 1994).

Om ook niet-kenners te betrekken bij het jubileum heeft Jochem van der Heide opdracht gekregen een documentaire te maken over de KVNM. Kijk zijn docu hier, inclusief recht-voor-zijn-raap straatinterviews in de Tweede Sweelinckstraat in Amsterdam.

De tentoonstelling is tot en met 24 november te bekijken, toegang gratis.


‘De toekomstige revisie in gevaar’, luidt de titel van een recensie van Opslaan en vernietigen in Ons Erfdeel (2018 nr.1).  Auteur Emanuel Overbeeke schrijft:

Jacqueline Oskamp geeft niet alleen een overzicht van de kaalslag, maar laat ook zien hoe die bestaande problemen verergerde. Ze hanteert de toon van een journaliste, maar is meer een onderzoekster die de juiste balans treft tussen incident en trend.


Op zijn website Nieuwe Noten gaat Ben Taffijn uitvoerig in op de problematiek van Opslaan en vernietigen. Hij concludeert dat met de sluiting van de muziekarchieven veel bijzondere partituren verloren zouden gaan:

‘Zoals die prachtige derde vioolsonate van Daniël Ruyneman die door Heleen Hulst en Gerard Bouwhuis werd vertolkt tijdens het symposium. Daniël wie? Inderdaad, ook ik kende deze componist niet en dat bleek niet terecht. Die archieven moeten dus gewoon blijven en Oskamp breekt er terecht een lans voor. Lezen dat boek!’

Daniël Ruyneman getekend door Jan Wiegers.


Naar aanleiding van mijn boek Opslaan en vernietigen verschijnt er op 27 oktober 2017 een interview in de Volkskrant.


Een interessante recensie van Thea Derks op Cultuurpers.nl (15 dec. 2017). Zij noemt het boek ‘een aanklacht tegen de verkwanseling van cultureel erfgoed’.


Voorpublicatie

Op 17 oktober 2017 verscheen in Argus een voorpublicatie uit Opslaan en vernietigen – Muziekarchieven bedreigd (Ambo|Anthos 2017).


Binnenkort verschijnt mijn nieuwe boek Opslaan en vernietigen – Muziekarchieven bedreigd (Ambo|Anthos 2017). In het binnenwerk bevindt zich een prachtig fotokatern gemaakt door Joyce Vanderfeesten. Zij heeft ook de foto voor de cover gemaakt.


Een ****-bespreking in NRC Handelsblad op 9 december 2016: ‘Oskamp plaatst de Nederlandse muziekgeschiedenis midden in het woeden der gehele wereld.’

recensie-nrc_jpeg

Van de drukker

boek

Een behoorlijk kabaal is afgelopen maandag van de persen gerold, aanstaande vrijdag, 30 september om 16.30 uur, is de officiële presentatie in Athenaeum op het Spui in Amsterdam. Een voorpublicatie is te lezen op de website van Athenaeum.

Vanaf donderdag is Een behoorlijk kabaal verkrijgbaar in de boekhandel. Bestellen via bol.com kan nu al.

Presentatie

p1130397

Op vrijdag 30 september was de presentatie van Een behoorlijk kabaal bij Athenaeum Boekhandel op het Spui in Amsterdam. Met live muziek van Theo Loevendie (foto), nestor van de Nederlandse muziek. Ik heb het boek aangeboden aan de Componist des Vaderlands, Willem Jeths.

p1130449

p1130503

p1130530

p1130435

Voorpublicatie

Op de website van Athenaeum staat een fragment uit hoofdstuk 4 uit Een behoorlijk kabaal: ‘Van boogie-woogie naar Bokkenwagen’.

louis-andriessen

Louis Andriessen schreef een prachtige aanbeveling voor op de achterflap van Een behoorlijk kabaal:

Enorm spannend boek. Avontuur na avontuur: we herbeleven de Duitse bezetting, daarna gaan we naar Indonesië. Heel veel verhalen over die, en over o ja die, en ook die, kortom componisten onterecht vergeten, en misschien terecht vergeten. Wie zal het zeggen. Jacqueline Oskamps’ stijl is briljant en geestig, vaak venijnig, maar ook grondig, zowel over de muziek als over de politiek.

  • Louis Andriessen

De titel

De titel Een behoorlijk kabaal is ontleend aan een muziektheaterstuk van Misha Mengelberg en Wim T. Schippers uit begin jaren zeventig. Deze laatste kwam ook een kijkje nemen op de presentatie bij Athenaeum Boekhandel 30 september j.l..

p1130415

p1130554

Radio

Op woensdag 28 september was ik te gast bij Hans Haffmans in het radioprogramma Podium op radio 4. Gespreksonderwerp was uiteraard mijn net verschenen boek Een behoorlijk kabaal. Luister hier het interview terug.

boek1